De Tour in Baskenland kent een explosief verleden. De Tour van 2023 had eindelijk weer een etappe in het roemruchte Baskenland. Baskenland ligt ingeklemd tussen Frankrijk en Spanje, tussen de Pyreneeën en de Golf van Biskaje. De regio streed heel lang vóór onafhankelijkheid en daarin speelde de terreurorganisatie ETA een belangrijke rol. ETA schuwde de harde middelen niet en ook de Tour kwam daar in het verleden mee in aanraking.
Explosief Baskenland
In 1968 was de ETA voor het eerst in het nieuws m.b.t. het wielrennen, namelijk in de Ronde van Spanje. In 1977 was het weer raak. Franco was bijna twee jaar dood, maar de beloofde veranderingen gingen de Basken te langzaam. In alle steden in het Baskenland was het in mei 1977 al dagen onrustig. Bij confrontaties met de politie waren in een kleine week tijd vijf doden gevallen. Aan de finish van de voorlaatste etappe van de Vuelta, in Urkiola, braken eveneens rellen uit. In de daarop volgende paniek vuurde de oproerpolitie ook rubberkogels af op de wielrenners en de toeschouwers. Gelukkig zonder ernstige gevolgen. Wel werd besloten dat de laatste etappe niet, zoals al vijf jaar traditie was, in San Sebastian zou eindigen. De finish van de Ronde van Spanje van 1977 werd verplaatst naar Mirando de Ebro, vlakbij Burgos. Deze gebeurtenissen zorgde voor hoofdpijn bij ASO (tourorganisatie) en dat had tot gevolg dat de Baskische fans pas weer in 2011 weer tourdeelnemers voorbij zag komen.
Voor deze tourstart was men in ieder geval minder bang voor terreurdaden. De Tour gaat van start met twee topfavorieten. De winnaar van vorig jaar, Jumbo/Visma rijder Jonas Vingegaard en de winnaar van de twee edities daarvoor, Tadej Pogacar. Algemene verwachting is dat deze twee met twee ijzersterke teams aan de start verschijnen. Verrassend was wel het passeren van Primoz Roglic bij Jumbo/Visma. Daaruit mag je concluderen dat Jumbo/Visma alles zet op de kaart Vingegaard. We mogen er vanuit gaan dat de beste renner op deze aardbol, Wout van Aert mee gaat doen in het klassement.
Favorieten 2023
Andere grote afwezige is Remco Evenepoel. De renner van Quick-Step viel met Corona klachten uit in de Giro van dit jaar. Maar de ploeg wilde (met het oog op het WK?) geen risico nemen. Toch wil ik twee outsiders (dark-horses) nog noemen: Jai Hindley, de Australiër die voor Bora rijdt. Maar mijn stiekeme favoriet, Matthias Skjelmose. Let vooral de komende jaren op hem. De Deen van Trek is een klimtalent, een raspaard. Wellicht is het dit jaar te snel voor drie weken Tour, maar Skjelmose heeft alles in zich om mee te doen op het podium. Skjelmose heeft echter wel een klein smetje. In 2018 werd hij voor 10 maanden geschorst voor het toenemen van een verboden middel. Maar iedereen verdient een tweede kans en de manier waarop hij dit jaar rijdt verdient alleen maar lof.
Etappe 1 – Bilbao
De etappe van vandaag had drie lastige klimmen, waarbij de laatste col, Cōte de Pike. Voor volgers die de Muur van Huy kennen, zullen vandaag aan het einde met veel belangstelling en herkenning deze Pike beklommen zien worden. Grote vraag was vooraf: gaan de klassementsrenners zich voor de eindzege in de strijd werpen? Er waren twee huizenhoge favorieten, de eerder benoemde Wout van Aert. En onze landgenoot, Matthieu van der Poel. De Nederlander kwam met zijn nieuwe Canyon (mijn droomfiets) naar de Tour. In de hoop dat hij de steile eindklim met zijn nieuwe Canyon overleeft en later de eerste gele trui aan kan doen. Maar ook hier zijn dark horses: Alaphillipe, Gaudu en uiteraard Pogacar. En vergeet vooral Pidcock niet. Deze renners zullen we waarschijnlijk ook in de rit van morgen terug zien.
De etappe van vandaag werd begonnen met een groepje van 5 dat wegreed en de bolletjestrui punten onderling verdeelde. Daarin zat ook onze landgenoot, Eekhoorn, die de meeste punten tot aan Pike binnen haalde. Op 50 kilometer van de streep was het gedaan voor de vroege vluchters. Dat kwam vooral door het werk van Jumbo/Visma. Het was duidelijk dat de ploeg van de grote favoriet, Vingegaard, veel aan gelegen was om controle te houden in de koers.
Meteen leed
Het was wachten op een punch van een van de aanvallers. De Aanvallers zijn die renners die goed in de heuvels zijn en ook heel hard op het vlakke kunnen rijden. Zij ontsnappen vaak op 100-50 kilometer van de finish en rijden dan met een enorme vaart richting de finish.
Op 40 kilometer van de finish was het UAE, de ploeg van Pogacar, die steeds meer naar voren schoof. Het wellicht rijkste en ook best bezette team van deze Tour herbergt alleen maar kleppers. Kleppers is een term die staat van toprenners in hun discipline. Alle teamleden van UAE beheersen alle disciplines van het wielrennen. Als je als Pogacar een compagnon hebt in Adam Yates, dan mag je echt in je handen knijpen.
Op 20 kilometer van de finish was daar leed voor Enrico Mas. Mas viel hard en moest helaas opgeven. En zo was de talentvolle Spanjaard de eerste uitvaller. De eerste “grote” wielrenner die op achterstand werd gereden was Richard Carapaz, die ook betrokken was bij de valpartij.
Tweeling Yates zet de Tour op zijn kop
Grossschartner opende het bal voor UAE. De Oostenrijker reed hard weg. Het was een ploegenspel. Yates en Pogacar reden samen weg. Zij werden gevolgd door Vingegaard. Het spel van de favorieten was dus toch eerder begonnen. Lafay van Cofidis was de derde renner die aansloot en hard meereed. In de afdeling van de voorlaatste klim waren het de broers Simon en Adam Yates die wegsprongen. Jumbo/Visma moest al in de eerste etappe heel hard rijden om schades te voorkomen. De weg naar de top van Pike was nog een klein stukje. Aan de voet van de klim (op iets meer dan 1 km) was het verschil tussen de broers en het achtervolgende groepje met alle favorieten 20 seconden. Het werd een broedergevecht om de eerste gele trui! Adam was de eerst die aan ging. Adam reed weg en Simon kon niet volgen. Het was dus niet Pogacar voor UAE, maar zijn ploeggenoot Adam Yates die de zege pakte en de gele trui. Simon werd tweede. Om maar even aan te geven of UAE klaar is voor de Tour werd Pogacar ook nog de derde die de sprint won van het achtervolgende groepje. Maar het verhaal van de dag was de tweeling Yates, die de etappe van vandaag op de kop zetten.
Dit gaat een geweldige Tour worden!!!